نقد اقتصاد سیاسی

جمهوری‌خواهی رادیکال در ساختار نقد مارکس از سرمایه‌داری / مایکل تامپسون / ترجمه‌ی کیانوش بوستانی

(0)
18/05/2024 • مقاله

ایده‌های موجود در نظریه‌ی سیاسی و اجتماعی مارکس، در ماهیت خود مشخصه‌های جمهوری‌خواهی رادیکال را دارد. منظور از اصطلاح جمهوری‌خواهی رادیکال، نظریه‌ای از طبیعت انسانی است که آن را سرشتی اجتماعی می‌داند، فردیت آزاد را تابع وابستگی متقابل بسط‌یافته در بافتاری اجتماعی در نظر می‌گیرد که هر کس برای خودشکوفایی به آن دسترسی دارد

نما »

تجسم یک ملت / عرفان حبیب / ترجمه‌ی آریا سلگی

(8)

عرفان حبیب، تاریخ‌نگار برجسته‌ی مارکسیست هندی، در بحث حاضر چگونگی تکوین دولت – ملت در کشوری کثیرالمله مانند هند را شرح می‌دهد. وی با نگاهی تاریخی و از خلال نشان دادن خطرات ناسیونالیسم و قوم‌گرایی افراطی مخاطرات روند کنونی را برای دموکراسی سکولار هند تبیین می‌کند.

نقد / بازتاب »

سفر بر بال‌های توهم / یوسف کهن

(1)

نگاهی فشرده بر دفترهای «بر بال‌های آرزو» نوشته‌ی نقی حمیدیان: تا به امروز مطالب زیادی پیرامون افت‌و‌خیزها و سوخت‌وسازهای درونی جنبش موسوم به چریکی مارکسیستی در ایران، به‌ویژه سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران (سچفخا) منتشر شده‌اند که عموماً بر روایات، حکایات و خاطرات شخصی استوارند. خاطرات سیاسی نقی حمیدیان نسخه‌ی جدیدی از این سلسله روایت‌پردازی‌هاست که تمرکزش را بر سازمان فدائیان (اکثریت) گذاشته ‌است.

زنان »

مقاومت ضعیف / اِوا مایِوسکا / ترجمه‌ی شکیبا عابدزاده

(0)

«مقاومت ضعیف» تعریف متعارف از عاملیتِ سیاسی را زیر سؤال می‌برد و بر امکان‌هایی در مقاومت می‌اندیشد که در انتظار هیچ امکانی فراتر از آن‌چه هست، نیست. با هر آنچه می‌توانیم و نمی‌توانیم. با پذیرش شکست‌ها و پیشروی. با به رسمیت شناختن «عموم»‌هایی از مردم که بی‌صدا اما مؤثر، «عمومِ مردم» دلخواه دستگاه سلطه و سرکوب را انکار می‌کنند. این «پادعموم»‌ها نه‌تنها عاملیت سیاسی و امر مشترک را ازنو تعریف و تبیین می‌کنند، بلکه می‌توانند در برابر هیبت هزارچهره‌ی ستم بایستند.

دیدگاه »

تکنوفئودالیسم تسخیر می‌کند / یانیس واروفاکیس

(0)

سرمایه‌داری این‌گونه به پایان می‌رسد: نه با یک انفجار انقلابی، بلکه با ناله‌ای تدریجی. درست همان‌طور که سرمایه‌داری به‌آرامی و پنهانی جایگزین فئودالیسم شد تا جایی که روابط انسان‌ها بر بازار مبتنی شد و فئودالیسم از میان رفت. امروز نیز سرمایه‌داری به‌دست شیوه‌ی اقتصادی جدیدی به نام تکنوفئودالیسم سرنگون خواهد شد.

جهان »

مرزی بین سیاسی و فرهنگی، شخصی و جمعی وجود ندارد / شهد ابوسلامه / ترجمه‌ی دریا موسوی

(0)

فمینیسم ربوده شده است؛ گفتمان حقوق بشر ربوده شده است. هر آنچه که ما فکر می‌کردیم زیبا است و نمایانگر حس انسانیت است توسط قدرت‌هایی ربوده شده است که می‌کوشند با حرف‌های پوچی که هرگز اجرا نمی‌شوند، مشروعیتی برای اعمال خود بیابند.

طبقه و کار »

طبقه‌ی کارگر در برابر دو «انکار» / پرویز صداقت

با دو انکار نظری مواجه‌ایم که باید به آن توجه کرد. نخست انکار سیاست‌های نولیبرالی در ایران به زیان طبقه‌ی کارگر و فرودستان و دوم انکار خلق ارزش در اقتصاد ایران با تأکید صرف روی رانت. تحلیل‌های مبتنی بر این انکارها هم به زیان طبقه‌ی کارگر و تولیدکنندگان واقعی ارزش در اقتصاد ایران است و هم به زیان جنبش‌ دموکراتیک مردم ایران.

اندیشه »

تخیل حضور در جهان / محمدرفیع محمودیان

(0)

نگاهی به بنیاد وظیفه‌ی اخلاقی: چه بخواهیم توضیحی یکسره اخلاقی و متافیزیکی داشته باشیم و چه توضیحی اجتماعی و هنجاری، در زیست روزمره‌ی خود مدام با وظیفه‌ی اخلاقی به‌صورت یک «بایست» روبرو هستیم. وظیفه‌ی اخلاقیْ نهیب یا فرمانی است که ما را به در نظر گرفتن اصولی و در پیش گرفتن رفتاری معین فرامی‌خواند. فرمان وظیفه را اعلام کرده ما را متوجه دستوری می‌سازد که مخاطبش خود ما هستیم.

فرهنگ و جامعه »

تاریخ و روایت: تجربه‌ی میل و وحشت / مهرشاد گلستانی

(0)

رضا براهنی در رمان «روزگار دوزخی آقای ایاز» رابطه‌ا‌ی بغرنج با گذشته‌ی قومی خود و احضار تاریخ آن پیدا می‌کند. او واقعیت تاریخی را کنار می‌گذارد و دسترس‌ناپذیر می‌بیند و تجلی واقعیت ادبی را در بازخوانی‌اش از ملت و مردم در این روایت تاریخی می‌بیند. از مردم و مفعولیت‌شان در برابر امیر مضحکه‌ای می‌سازد و آن‌ها را محل پرسش قرار می‌دهد و هم‌زمان سویه‌هایی از خُلق ایستای قوم و مفعولیت همیشگی آن نیز، در روایت حضور پیدا می‌کند.

طبیعت و محیط زیست »

ملی‌کردن زمین / کارل مارکس

(0)

در این‌جا قصد ندارم درباره‌ی تمام استدلال‌هایی که مدافعان مالکیت خصوصی بر زمین ازجمله حقوق‌دانان، فیلسوفان و اقتصادسیاسی‌دانان مطرح می‌کنند، بحث کنم. با این حال بدواً به بیان این نکته اکتفا می‌کنم که همه‌ی آنها به‌سختی تلاش کرده‌اند تا واقعیت بدوی «تصرف» را زیر ردای «حق طبیعی» پنهان کنند. اگر تصرف برای معدودی از افراد برسازنده‌ی یک حق طبیعی است، پس آنها که بسیارند باید نیروی کافی گردآوردند تا حق طبیعی بازتصرف چیزی را که از ایشان سلب شده است، فراهم آورند.

مباحثات بدیل »

نظریه‌ی جمهوری‌خواهی و مجازات کیفری / فیلیپ پتیت / ترجمه‌ی آوا پیرامون

(0)

این مقاله تلاشی است برای ترسیم طرح کلی ایده‌ای از نحوه‌ی برخورد با کسانی که «مجرم کیفری» نامیده می‌شوند. در ابتدا ایده‌ی اصلی بحث را، معطوف به نظریه‌ی سیاسی جمهوری‌خواهی ارائه می‌دهم. در بخش دوم به این مسئله می‌پردازم که چگونه این ایده‌آل سیاسی ما را به سوی جرم‌انگاری اعمال خاصی سوق می‌دهد. سپس در بخش سوم نشان می‌دهم که مجرمانه‌بودن این اعمال، مسیری مشخص را برای نحوه‌ی برخورد با افرادی نشان می‌دهد که به این اعمال محکوم شده‌ یا به آن اعتراف کرده‌اند.